Tuy nhiên, vừa qua anh Nguyễn Sóng Hiền hậu, hiện là nghiên cứu sinh Trường ĐH Newcastle (Australia), gửi tới Vietnamnet bài viết nêu ý kiến về việc có nên tiếp tục dạy tác phẩm "Chí Phèo" trong chương trình nhiều hay không.
VietNamNet trình bày bài viết của anh Nguyễn Sóng Thánh thiện.
 |
| Hình ảnh Chí Phèo trong phim "Lãng Vũ Đại ngày ấy" |
Ở góc cạnh văn chương, thành quả có thể được đáng giá là thành công về phong cách viết. Dĩ nhiên, đứng trên giác độ giáo dục, theo ý kiến cá nhân, tôi nghĩ là cần cân nhắc kỹ lại.
Liệu có nên vẫn tiếp diễn giữ trong chương trình phổ quát hay không, trong khi phiên bản thân tác phẩm "Chí Phèo" không có ý nghĩa nhiều về mặt giáo dục, mà ngược lại, có thể có những tác động xấu về mặt nhận thức của học sinh?
Để minh chứng cho những đánh giá trên, tôi xin phân tích một phương pháp khách quan và logic về tác phẩm này.
Chí Phèo thây mặt cho bạn nào?
Phổ thông nhà phê bình văn chương đã nghĩ rằng Chí Phèo đại diện cho tầng lớp nông dân bị lưu manh hoá. Nhưng theo tôi, đây là một nhận xét phiến diện và mang tính áp đặt.
Ví như lưu ý kỹ toàn bộ công trình, chúng ta đều có thể kiếm được thấy rằng Chí Phèo chỉ là thảm kịch của một cá nhân. Sinh ra không thân phụ, không mẹ, không tòa tháp, không người nhà, không được giáo dục, Chí được nhặt về nuôi và đi ở hết nhà này tới nhà khác.
Nếu là thây mặt cho tầng lớp nông dân thì thật tiếng rằng cho nông dân chính mình quá.
Bạn dạng thân một đứa trẻ bị bỏ rơi đã mang cho mình căn số thiệt thòi, huống chi lại được sinh ra trong một phường hội lỗi thời và đầy rẫy thiếu công bằng ấy.
Vậy, Chí đơn giản chỉ là một đứa trẻ không được giáo dục, và không thể là thây mặt hay điển hình cho một phân khúc nào trong thị trấn hội ấy.
Chí là người tốt hay xấu?
Khi còn là đứa trẻ, Chí vẫn là một đứa trẻ tốt. Chí không có ruộng nên năm 20 tuổi phải đi làm canh điền cho Bá Kiến.
Rõ ràng, trong xã hội ấy người ta vẫn kiếm được nuôi Chí, cho ăn, cho công tác. Có thể thấy, Chí vẫn được phố hội đó đón nhận và công nhận như một thành viên. Chí đã được ưu ái.
Dĩ nhiên, sau khi làm thuê cho Bá Kiến, Chí bị tị và bị đẩy đi tù 7,8 năm. Phổ quát học giả nghĩ rằng yếu tố này phản ảnh sự áp bức, bóc lột của giai cấp phong kiến và địa chủ với tầng lớp bần nông như Chí. Nhưng xin thưa, giả dụ không sống ở phường hội đó mà thị trấn hội có tiến bộ hơn đi nữa, những đứa trẻ bị bỏ rơi như Chí cũng khó khăn để đón chiếm được sự đối đãi công bằng trong khoảng phố hội. Thậm chí còn bị ngược đãi và lạm dụng, vì thân cô thế cô không bạn nào bảo vệ.
Sau khi ra tù, Chí trở thành con người khác, một người xấu, hay một con quỷ. Chí uống rượu say, rạch mặt ăn vạ, đòi nợ thuê, phá phách, xin đểu, đốt quán...
Một đứa trẻ không phụ thân, không mẹ, không được giáo dục bị đẩy đi ở tù liệu ra tù nó có thể trở thành người tốt không? Và chính lúc say Chí củng chửi cái đứa nào đã đẻ ra mà không nuôi Chí chứ đâu chửi cái phường hội đang sống.
Đơn giản, Chí chẳng hề là một vật phẩm của thị trấn hội đó. Chí chỉ như những đứa trẻ cùng tình cảnh ở bất cứ phường hội nào khác. Vì vậy, chẳng thể quy chụp rằng Chí bị phường hội phong kiến lưu manh hoá, hay bị cường hào ác hiểm bá làm hại.
Lạ lùng thay, rộng rãi nhà phê bình và học giả còn hình tượng hoá cái cảnh Chí uống rượu say rồi cưỡng bách Thị Nở, và xem đó như sự thức thức giấc tính thiện trong loài người Chí.
 |
| Hình ảnh Chí Phèo và Thị Nở trong phim "Lãng Vũ Đại ngày ấy" |
Trong bất cứ phường hội nào, hành động hiếp dâm đó đều đáng lên án. Chí đã phi pháp. Dù về mặt nhận thức, hắn không tinh thần hành vi của mình, nhưng về góc cạnh giáo dục đó là hành động cần phê phán. Mà cưỡng bách với một người thiểu năng như Thị Nở thì càng phải lên án và phê phán thích đáng hơn. Chúng ta chẳng thể và không nên bảo kê những hành vi trái qui định. Yếu tố đó chẳng khác gì cổ suý cho lớp trẻ để bắt chước làm theo.
Nhiều nhà phê bình còn phóng đại hoá cho cặp đôi Chí và Nở, xem như là một biểu tượng xứng đôi vừa lứa. chậm tiến độ nhịn nhường như thường phải là dụng ý của nhà văn. Chí là một tên tù nhân, một kẻ lưu manh, còn Thị Nở là cô gái đáng thương, một người thiểu năng về nhận thức, ở mãi với Chí bảy ngày mới nhớ ra rằng phải về hỏi dì.
Tương tự, Nở là người bị hại, bị Chí lợi dụng lúc ngủ say để cưỡng bức. Vậy thì tại sao chúng ta có thể ghép đôi cho một kẻ lưu manh với cô gái vô tội? Chưa kể sau này, Nở lại mang bầu và lại ôm ấp thêm nỗi khổ tham gia thân. Dù bình chọn ở khía cạnh nào đi nữa, Chí vẫn là kẻ xấu.
Chí đáng thương hay đáng lên án?
Số mệnh của Chí là vài phận đáng thương, vì khi hiện ra đã phải chịu thiệt hại và thiếu công bằng. Nhưng chúng ta cũng kịch liệt phê phán và phản đối những hành vi lưu manh, thú tính của hắn.
Và ngay cả việc giết mổ Bá Kiến sau khi uống rượu say cũng là một hành động không thể thứ lỗi, cho dù nhiều học giả và nhà phê bình hình tượng hoá nó là sự phản kháng của tầng lớp bần nông đối với ách thống trị cường hào, độc ác bá.
Nhưng xin thưa, đó là sự quy chụp và áp đặt khiên cưỡng. Chí đã giết mổ người trong lúc say, đó là hành vi không hề của một loài người. Cho dù ở bất kỳ thị trấn hội nào, những hành động đó đều đáng bị lên án và bí quyết ly ra khỏi đời sống xã hội.
Nguyễn Sóng Hiền
(Bài viết thể ý kiến của tác giả)
Xem tại: An toàn thực phẩm mùa tết
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét